Dwars door de Bulgaarse Rodopen
DWARS DOOR DE BULGAARSE RODOPEN:
EDITIE SEPTEMBER 2017
Het had nogal wat voeten in de aarde om dit jaar weer een groepje wandelaars te vinden die met mij mee wilden naar Bulgarije. Diversen mensen die zich in de loop van het jaar aanmelden, moesten zich uiteindelijk toch weer terugtrekken vanwege nare privé-omstandigheden. Des te leuker dat het uiteindelijk toch lukte om weer wandelaars te vinden.
Alle begin is moeilijk
Op zaterdag 2 september vertrok ik samen met Margo Bos (Veenendaal) en Josette van Luytelaar (Nijmegen) vanaf Eindhoven Airport naar Sofia. We hadden vertraging maar gezien de recente berichten over Ryan Air mogen we blij zijn dat we überhaupt vertrokken. In Sofia stapten we, achteraf bezien, ten onrechte uit een metro en gingen verder met een metro die met een grote omweg richting busstation ging. Ondanks een heel peloton aan ‘Bulgaarse hulpverleners’ misten wij de laatste bus naar provinciehoofdstad Smolyan. Het lukte nog wel om met de bus naar de tweede stad van Bulgarije, Plovdiv te komen. Van daaruit namen we een taxi naar Smolyan waar we warm werden ontvangen door Milena Yurukova van de Three Fir Tree House, behalve een zeer attente gastvrouw inmiddels ook een goede vriendin van mij.
Dan toch de eerste wandeldag
Voor de volgende ochtend had zij een taxi voor ons geregeld die ons in een uur rijden door spectaculair landschap naar startpunt Borino bracht. Van daaruit liepen we een kloof in die zich steeds verder vernauwt en uiteindelijk perst het water van het riviertje zich door een gangenstelsel dat de Bulgaren hebben gedoopt tot de Duivelskloof. Het wandelpad is door vrijwilligers op ingenieuze wijze om dit gangenstelsel heen gevlochten. Rond lunchtijd lieten we dit zeer spectaculaire deel achter ons en kwamen uit op een asfaltweg.
Met een wijde boog om het plaatsje Yagodina kwamen wij uit bij onze tweede overnachtingsplek hotel Mursal dat kan bogen op een hot tub. Wij hebben gebruikt gemaakt van de tub maar hij was niet echt hot, op zijn hoogst lauw warm.
Naar het hoogste punt van de Rodopen
De derde dag legden wij één van onze langste wandeletappes af, een kleine 25 kilometer, naar het Pomakkendorpje Mugla. De Pomakken vormen een kleine, islamitische minderheid, in het overwegend Bulgaars-orthodoxe Bulgarije. Wij overnachten in Nadya’s Guesthouse waar de bedrijvige Nadya ons van (te) veel eten voorzag en gastheer Todor wat op zijn motor rondcrosste.
De volgende ochtend voegde gids Hristo Tumbev zich bij ons en regelde meteen dat Todor ons met zijn jeep een eind op streek hielp in een poging de aangekondigde regen voor te blijven. Samen met Hristo beklommen wij een top waar een doodsbange Tsjech de nacht had doorgebracht in zijn tentje. Om beren af te schrikken had hij de hele nacht in een plastic fles geknepen om maar geluiden te produceren. Dat het berenverhaal niet helemaal aan de Tsjechische fantasie is ontsproten werd ons de volgende dagen duidelijk als Hristo ons wees op berensporen, berenpoep en zelfs eenmaal een afgerukte tak die zou wijzen op een soort territoriumafbakening.
Het plannetje van Hristo om net voor de regen binnen te zijn pakte goed uit en een deel van de middag zaten wij in berghut Perelik rondom het fel oplaaiende haardvuur verzameld. Na de regen klaarde het op en koelde, op een hoogte van bijna 2000 meter, dusdanig af dat de grond ’s ochtends was bevroren.
‘Prettige vertraging’
We daalden de volgende dag af via een route die twee jaar geleden nog bezaaid lag met omgevallen bomen maar nu wat begroeid was, maar goed te volgen. In plaats van door omgevallen bomen werden we nu ernstig vertraagd door allerlei eetbare paddenstoelen zoals boleten en cantharellen. Onze gastvrouw Milena, bij wie we die avond weer terug zouden zijn, wist daar iets heerlijks van te maken. Voordat we weer terug waren in Smolyan wachtte ons echter nog de zogenaamde eco-trail van Waterfall Canyon een prachtig gebied vol watervallen en uitzichtspunten. Het gebied is in heel Bulgarije bekend en het was een nationale feestdag, 6 september, dus we zijn nergens zoveel andere wandelaars tegengekomen als in dit natuurgebied. De meest wonderlijke ontmoeting vond plaats bovenop een uitzichtspunt waar een Bulgaars stel zat te lunchen. De man ving al snel op dat wij uit Nederland kwamen en vertelde dat hij als muzikant had gewerkt op 1 van de boten die met oudere gasten de Rijn en de Moezel afzakt. Hij trakteerde ons op ,,Heb je even voor mij” van Frans Bauer.
Villa Kati
Op onze vijfde wandeldag leidde Hristo ons langs een soort scoutinggebouw met klimparcours dat hij heeft helpen opbouwen voor de jeugd van Smolyan. Van daaruit verder omhoog langs het dorpje Peshtera waar Hristo’s grootvader ooit al één van de eerste Bulgaarse alpinisten was. De dag eindigde in de prachtige, bloemrijke Villa Kati waar de beheerders, niet voor het eerst veel te veel eten en drank voor ons hadden ingekocht.
Geleerd van het verleden
De volgende dag moest ons leiden naar Srednogortsi een etappe die mij in het verleden veel hoofdbrekens en verdwaalpartijen heeft gekost. Nu hadden we het ons redelijk makkelijk gemaakt door de wandeling zo’n 5 kilometer voor het hotel af te breken en een taxi ons te laten oppikken. Om half vier ’s middags liggend aan het zwembad van hotel Izvora las ik in mijn aantekeningen dat we dat zelfde hotel twee jaar geleden pas om 20 uur ’s avonds bereikten na wat bloederige episodes door velden met braamstruiken.
Gidswissel en versterking
Ook op dag 7 maakten we het onszelf niet moeilijker dan nodig was. De eigenaar zette ons weer zo’n vijf kilometer verderop af en halverwege de middag bereikten we de prachtig gelegen berghut Shadeetsa. Mijn plannen om daar buiten te gaan slapen werden die avond gedwarsboomd door 1 wolk in een verder kraakheldere hemel. Terug in mijn kamer bleek de nieuwe gids, Alex, stevig te snurken dus ben ik maar in een leegstaande kamer gaan slapen.
Dag 8 begon met een korte afdaling naar Galishte waar we zaken deden met de plaatselijke handelaar in mooie stenen. Toen werden we opgepikt door Vasko, de vriend van Mihaela Kircheva, die al jarenlang de meeste boekingen en transfers voor mij regelt. Met The Legend,
het busje van Vasko, gingen we eerst naar Byal Izvor en liepen van daar naar Ardino waar The Legend weer voor ons klaar stond. The Legend bracht ons vervolgens naar en rots barstens vol Thracische grafnissen. Omdat Vasko ook gids is, liepen de dames Bos en Van Luytelaar, op dat moment met drie gidsen rond!
Diezelfde avond kwamen de verhoudingen weer iets anders te liggen want Karin van Dam
(Amsterdam), Monique Kremer (Den Haag) en Egbert Rentema (Amsterdam) voegden zich bij ons en Vasko ging richting zijn woonplaats Gnyazdovo.
Wijsheid
De drie nieuwkomers kregen meteen een lange etappe voorgeschoteld naar Madrets (wijsheid). In hun madrets besloten de drie om de laatste vijf kilometer daarheen niet te lopen maar een transfer te regelen. In de door mij afgenomen enquêtes wordt het verblijf in Madrets vaak genoemd als één van de mooiste accommodaties maar de plek geniet bij de Bulgaren vooral faam vanwege het eten: de forel uit de oven.
Eerste hoogtepunt
Na de lange etappe naar madrets volgde een halve etappe richting Gnyazdovo waar goede vriendin en zakenpartner Mihaela, Mihaela’s Lake Retreat uitbaat. Na de halve etappe hadden de meeste nog energie om rond de schemering tegen Fist Rock op te klimmen en dat leverde behalve geweldige uitzichten ook ontmoetingen op met herten en een groot aantal overvliegende gieren. Hier benoem ik alvast één van mijn hoogtepunten van deze reis, het bij schemering op dit uitzichtspunt zitten en zien hoe die enorme gieren spelen met de thermiek en hoe het lage zonlicht op hun vleugels valt.
Gered door The Legend
Na dit voorlopige hoogtepunt hadden we de volgende ochtend even een tegenvaller. De boot die ons een eind op weg zou helpen had zich met de motor in de modder geboord en de motor raakte heel snel oververhit. Met The Legend werd in het naburige dorp een nieuwe motor gehaald en uiteindelijk konden we toch op weg. Misschien denk je wat doet een boottocht op de SultansTrail maar de eerlijkheid gebiedt mij om te zeggen dat we tijdens dit deel van de reis een beetje van de Trail zijn afgedwaald. De boot bracht ons in een uur tijd tot vlak onder een uitzichtspunt van waaruit we doorliepen naar het dorpje Byal Kladenec. De burgemeester annex winkeleigenaar daar voorzag ons van koffie, thee en stempels in ons paspoort, gaf ons een lift naar het volgende dorp en legde haarfijn uit hoe we het beste verder konden lopen. Ondanks de opgelopen vertraging met de boot kwamen wij dan ook nog op een heel redelijk tijdstip aan op het Arda complex en onderweg hadden Karin en ik alvast even in de Ardarivier gezwommen. Op het complex, een soort bungalowpark, kon iedereen zwemmen in het zwembad. Pal achter het zwembad liep een rijtje zwarte ooievaars te foerageren langs de overs van de Arda.
Tweede hoogtepunt
Die oevers van de Arda gebruikten wij de volgende dag ook om richting Madzharovo te lopen. De temperaturen overdag bewogen zich inmiddels zo richting de 35 graden op het heetst van de dag en zo ontstond mijn tweede hoogtepunt. Liggen in een stroomversnelling van de rivier Arda met mijn voeten gestut tegen een rots, met mijn ellebogen leunend op rotsen, gemasseerd door het snelstromende water en met de zon in mijn gezicht.
Het gierencentrum
In Madzharovo bevindt zich het gierencentrum een basis voor onderzoek en voorlichting over gieren maar ook een onderkomen met zeer gastvrije, enthousiaste vrijwilligers. Eén van die vrijwilligers liet ons de volgende morgen door een soort telescoopcamera naar de gieren kijken, een prachtig gezicht. De etappe van die dag was pittig qua afstand, qua klimmetjes en we raakten vlak voor de lunck ook nog verstrikt in de begroeiing.
Spartaans onderkomen?
Ik had mijn wandelaars voorbereid op een Spartaans onderkomen: geen douches, geen elektriciteit en een buiten-WC. Er was nog steeds een buiten-wc maar onze creatieve gids Alex wist m.b.v. een tuinslang en een plastic zeiltje een douche te bouwen en er bleek ook elektriciteit te zijn. ’s Avonds kregen we nog een rondleiding door het dorp waarbij we alle drie de bewoners hebben ontmoet waaronder een vrouw van 94.
Hoofdstad Sofia
Heel veel groter kon het contrast niet zijn toen we vanuit het grotendeels verlaten dorpje Gornoselci per bus naar miljoenenstad Sofia reisten. We waren daar ook nog eens op een zaterdagavond en gingen eten aan de drukste straat van Sofia, Vitosha boulevard, dus plotseling bevonden we ons in een totaal andere wereld. Voor mijn vijf wandelaars eindigde het Bulgaarse wandelavontuur in Sofia maar zelf ging ik nog een weekje verder.
Tijdsverschil
Op de zondagochtend vroeg toog ik naar de Servisch-Bulgaarse grens waar ik Ton Roos, Bram Schouten en Max Smits zou ontmoeten. Mijn vroege opstaan was niet echt nodig want dit trio had niet bedacht dat er een uur tijdsverschil bestaat tussen Servië en Bulgarije. Uiteindelijk gingen we dan toch als kwartet op pad om eind van de middag uit te komen in het aangename stadje Dragoman met een fijn hotel plus zwembad. De drie collega-coördinatoren waren zo te spreken over dit hotel dat zij de volgende dag, na een halve dag lopen, weer rechtsomkeert maakten en opnieuw richting zwembad gingen.
Kamelen en Italianen
Ik liep alleen door met een printje van de omgeving tot steun. Het eerste dorp waar ik aankwam gaf weinig houvast. Ik zag vooral heel veel kamelen lopen die bij een circus bleken te horen.
Vervolgens ontmoette ik de Italiaanse landarbeider Rossi die mij achterop zijn tractor een lift gaf en me het volgende dorp wees: Herakovo. In de winkel van dat dorp liet ik mijn SultansTrailpaspoort zien met daarin in veel verschillende talen de oproep om de paspoorteigenaar te ondersteunen. De winkeleigenaren dachten kennelijk dat ik er slecht aan toe was want ik werd volgepropt met eten en drinken en ik mocht niets betalen. Vanuit Herakovo liep ik naar Prolesa waar een hotel zou moeten zijn, dat was er ook maar de eigenaar zei dat het gesloten was en dus moest ik wat improviseren.
Liften
Ik kreeg eerst een lift vanuit Prolesa naar Sofia en de liftgever zette me af bij de afslag richting kuuroord Bankya. Vanaf die afslag kreeg ik een tweede lift, van een vrouw alleen (dat gebeurt niet zo vaak), die me ook nog haarfijn wist te beschrijven hoe ik de volgende dag op een leuke manier Sofia in zou kunnen wandelen.
De door de ‘Bankyaanse’ beschreven wandeling was prachtig en voerde langs een reeks van boskapelletjes en kloosters. Eenmaal in Sofia aangekomen reisde ik richting het busstation om met de bus naar Kardzhali in de oostelijke Rodopen te gaan. Daar was ik nog enkele dagen uitgenodigd door vriendin Mihaela en heb ik me gewaagd aan het mountainbiken en het kayakken.
Toer door het Rilagebergte
Vervolgens heb ik wederom de lange busreis van Kardzhali naar Sofia gemaakt en ben vervolgens op een bus naar Samokov gestapt een stadje langs de SultansTrail op de hoogvlakte tussen het Vitosha- en Rilagebergte. Ik sliep in Samokov in het voor mij vertrouwde hotel Zodiac waar de hele familie tijdens het eten bij mij aanschoof. De volgende dag werd ik bij Zodiac opgepikt door Tamilla, de vrouw van gids Hristo en reden wij naar het Malyovitsa hotel om samen met 11 andere Bulgaren te beginnen aan een driedaagse toer door het Rilagebergte.
Derde en laatste hoogtepunt
Zo kom ik aan het slot van dit lange verhaal bij mijn derde hoogtepunt van deze Bulgarijereis deze driedaagse toer in Rila. De eerste dag werd door gids Hristo omschreven als ‘mellow’ (vriendelijk, rustig) maar ging langs afgronden, vroeg om rivieroversteken, die een goed concentratie vergden zeker omdat het inmiddels een beetje was gaan regenen. De mellow day eindigde in berghut Mechit waar ik een slaapzaal deelde met 6 Bulgaarse mannen. De volgende dag moesten we van 1750 meter klimmen naar ruim 2700 meter en hoe hoger we kwamen des te meer sneeuw vonden we op ons pad. Omstandigheden waar ik niet helemaal op was voorbereid maar ik kreeg van alle kanten dingen toegestoken, handschoenen, wandelstokken, eten etc.
Het was niet makkelijk maar uitermate mysterieus. Heel af en toe was er een opening in de laaghangende bewolking en ving je glimpen op van de indrukwekkende, alpiene omgeving. Deze pittige dag eindigde in berghut Malyovitsa. De derde en laatste dag was het kraakhelder en waren alle omliggende toppen nog steeds bestrooid met een klein suikerlaagje sneeuw. Mooier kan een landschap niet zijn, in mijn definities, en met nog steeds wel gladde omstandigheden beklommen we de top van de Lovnitsa (2690 meter) en genoten van alle uitzichten die we de dag daarvoor hadden gemist.
Foto is het officiele startpunt van de Sultans Trail in Sofia, Bulgarije
De afsluiting weer helemaal in Sultans Trailsferen
Onderdeel van de toer was vervoer naar Sofia waar Sedat inmiddels ook was aangekomen met zijn harem. Sedat had een kamer voor mij geboekt in Knyaz Boris hotel en daar kon ik het staartje meevieren van de verjaardagen van Annemie en Iris. Met hen liep ik de volgende ochtend ook nog een klein stukje Sultans Trail vanaf de moskee via de Vitosha boulevard door het Yuzhenpark. Ik ben benieuwd met wie ik volgend jaar allemaal in Bulgarije zal wandelen.
Arjan Schuiling Bulgarije-coördinator