Paddy’s blog deel 3

BULGARIJE DEEL III-RILA, MUSALA, VITOSHA EN SOFIA- VAN WINTER NAAR VOORJAAR

Rila

Ik verliet Velingrad na het vieren van mijn verjaardag en was weer helemaal op krachten gekomen en voelde me alsof ik elke uitdaging in de bergen aan zou kunnen. Net als bij eerdere gelegenheden waarbij ik zelfgenoegzaam werd, besloten de berggoden mij te straffen voor mijn verwaandheid en gaven mij een ongenadig pak slaag om mij eraan te herinneren dat ik mij in hun rijk bevond. Na een lange dag wandelen vanuit Velingrad kwam ik terecht in een merkwaardig communistisch overblijfsel, het hooggelegen sportcomplex Belmeken aan de rand van het Rilagebergte. Dit enorme complex heeft faciliteiten voor elke denkbare sport (worstelen, zwemmen, boogschieten, roeien etc) en bedden voor 100 gasten en dat allemaal op 2000 meter hoogte. Het was volledig met sneeuw bedekt, de zon ging onder en ik was ze dankbaar dat ze gasten wilden ontvangen want het sneeuwde hevig en de wind trok aan.

De geplande route voor het volgende traject bracht me naar het op 2400 meter hoogte gelegen plateau aan de oostkant van het Rilagebergte en omlaag naar skidorp Borovets aan de andere kant. Een relaxte 20 kilometer over grotendeels vlak terrein, zo leek het op de kaart. Toen ik de volgende dag mijn hoofd naar buiten stak was alles bedekt onder een verse laag sneeuw. Op de een of andere manier wist ik me zo’n 800 meter te verplaatsen maar toen deden de zware sneeuwval, nul zicht en harde wind mij omkeren. De berggoden wilden het mij niet te makkelijk maken.

De volgende dag was ik weer gedwongen om te keren dit keer vanwege een verschil tussen de kaart en de werkelijkheid. De derde dag waagde ik het er weer op en het lukte de 400 meter hoogteverschil tot aan het plateau te overbruggen maar toen dwongen de harde wind, de temperaturen (minus 7 gevoelstemperatuur minus 15) nul zicht en nul orienteringsmogelijkheden in het witte landschap me opnieuw tot omkeren. Met zwaar gemoed zette ik koers naar Belmeken en besloot in een opwelling een lager gelegen, langer pad te volgen langs een meer beschutte route. Dicht bij een moeilijke pas moest ik toch weer omkeren maar toen klaarde het wat op en ik kon alsnog over de pas komen en kwam aan in de Belmeken berghut na 10 uur inspanning had ik vanaf mijn beginpunt 6 kilometer afgelegd toch voelde ik mij extatisch behalve dat het puntje van mijn neus waarschijnlijk was bevroren en begon te vervellen. De les die ik trok: als het de eerste keer niet lukt, blijf het proberen en als het dan nog niet lukt probeer dan iets anders. Wees heel voorzichtig als je ’s winters bergen doorkruist, wees erop voorbereid om slecht weer ‘uit te zitten’.

Musala (uit het Arabisch: dichtbij God)
Ik had mijn zinnen gezet op een poging om Musala te beklimmen, de hoogste berg in de Balkan (2925 meter). De klim zou niet al te moeilijk moeten zijn met uitzondering van de laatste 200 meter, die steil en onbeschut zijn. Ik had bedacht om speciale toerski’s mee naar boven te nemen om de afdaling aanzienlijk te bespoedigen . Ergens in een achterafkamertje van een gewone skiverhuurwinkel lag gelukkig nog een paar toerski’s. De volgende dag verhinderde het weer een tocht naar boven en ging ik gewoon skiën. De dag daarop was helder en begon ik aan de lange klim naar de top. Mijn meeste spullen had ik achtergelaten in The Green King, één van de beste restaurants in Borovets met goedkope accommodatie. Toch droeg ik nog wel een flink pak naar boven met slaapzak, mat en extra kleren voor het geval ik onverwacht bivak zou moeten maken.

Een 50-jarige die tegelijkertijd met mij aan de klim begon had het heel anders aangepakt. Hij liep in een tot shorts afgeknipte broek en bergschoenen en droeg de rest van zijn spullen in een heuptasje, pas op driekwart van de route trok hij iets meer kleren aan. Drie anderen die ook tegelijkertijd met mij waren begonnen aan de eindeloos lange klim liepen al snel ruim voor mij uit. Ik liep op hele oncomfortabele plastic skischoenen en met de zware toerski’s op mijn nek. Toen het zo steil werd dat de huiden onder mijn ski’s geen grip meer hadden (de huiden maken het mogelijk om met ski’s aan tegen een berg op te lopen, noot vertaler) zette ik mijn ski’s aan de kant en ging te voet verder. De wolken sloten zich om mij heen en de top was niet zichtbaar maar langs het steilste stuk is een handige draad aangebracht waarlangs je je omhoog kan trekken tegen het bijna verticale laatste deel op. Dus ik zette door, haalde de top en toen … niets.

Ik zag helemaal niets behalve een merkwaardig aandoende schuilplaats die uit de wolken opdoemde. Ik kon de deur niet vinden en kreeg het koud toen de korte broekman, inmiddels voorzien van een broek en een dun shirtje, me de ingang wees, we kwamen in het binnenste van het merkwaardige bouwwerk en kregen twee koppen thee aangereikt en er was ook een elektrisch kacheltje. Zo met je kopje thee voelde het heerlijk, maar ook wel wat onwerkelijk alsof we op de maan waren. Ik knaagde wat noten weg en warmde een half uurtje op. Daarna pakte ik mij spullen bij elkaar en vermande mezelf om weer naar buiten te gaan.

Koningin Rodope was ons die dag goed gezind, de wolken waren weggetrokken en ik kon mijn route van de afgelopen weken vanuit de hoogte bekijken maar ook de weg die nog voor mij lag richting Sofia. Het Rilagebergte om ons heen, het Rodopigebergte in het zuidoosten en het Piringebergte aan de zuidkant. Een half uur lang genoot ik ervan en toen stoof ik met mijn ski’s in 20 minuten naar beneden en onderweg zoefde ik ook langs het drietal stilletjes in mijzelf lachend. Om 3 uur ’s middags was ik terug in mijn restaurant en kreeg een biertje van eigenaar Peter. Hij zei je moet hier in de zomer nog eens terugkomen dan kun je Musala beklimmen als het weer wat beter is. Ik moest lachen en zei ‘m dat ik eerder die dag boven was geweest. Hij was even van zijn à propos: ,,maar hoe kun je zo snel naar boven zijn gegaan en om 3 uur ’s middags alweer terug zijn”.

Vitosha en Sofia- van winter naar voorjaar

De volgende dag ging ik van Borovets op weg naar Samokov en van daaruit naar Sofia. Op de hoogvlakte rond Samokov was het echt al lente, overal bloeiden bloemen, de zon scheen genadeloos en ooievaars waren op zoek naar kikkers. Ik voelde me alsof ik door de achterkant van de kast in Narnia was gekropen en in een totaal andere wereld terecht was gekomen. Ik zette de blik op oneindig en zette koers naar Sofia proberend de vele berensporen die ik onderweg had gezien uit mijn gedachten te bannen, de beren hadden duidelijk ook gezien dat het lente was geworden. Hopelijk waren ze na hun lange slaap nog niet zo hongerig dat ze een hapje mens wilden proeven. Nog een laatste grote krachtproef en een laatste keer de sneeuwschoenen ondergebonden in Vitosha, het indrukwekkende vulkanische massief dat boven Sofia uittorent. Ik dacht dat het na Musala een eitje zou zijn maar het was niet heel veel anders en ditmaal met 20 kilo bepakking, echt een lange dag. Maar ik daalde af naar een zoete beloning- goeie vriendin Dana wachtte op me in Sofia met pizza en bier- de kortste route naar een mannenhart…

Conclusie-Bulgaarse opleving- Kiemen van hoop voor de toekomst Revival

De eeuw het culturele ontwaken van de Orthodoxe meerderheid in Bulgarije mondde uiteindelijk uit in de bevrijding van Bulgarije van het Ottomaanse Rijk. Een onderworpen natie werd bevrijd van het juk van de onderdrukker een proces met vooral positieve elementen met een paar donkere kantjes. De tweede periode wordt het oplevingsproces genoemd en verwijst naar het constant lastig vallen van de etnische Turken in de jaren 80, toen het regime zocht naar een afleiding van de problemen die vooral werden veroorzaakt door de regering zelf. Er mocht geen Turks meer worden gesproken, Turkse namen moesten worden veranderd in meer Slavisch klinkende namen, moslimgraven werden geschonden en Turken werden in elkaar geslagen en zelfs verkracht door de staatsveiligheidsdiensten. Deze tweede ‘opleving’ wordt met uitzondering van fanatieke nationalisten, beschouwd als op het randje van misdaden tegen de mensheid.

Dus misschien is het wel zo verstandig om dit beladen woord maar helemaal te vermijden. Maar als ik mijn eigen ervaringen vergelijk met de verhalen over de jaren negentig, een wetteloze, angstige tijd in Bulgarije, dan voelde het als een opleving. Het maatschappelijk middenveld maakte een comeback en de veiligheid en welvaart namen dramatisch toe voor de gemiddelde burger. Begrijp me niet verkeerd, Bulgarije kent nog steeds enorme problemen en is één van de meest corrupte landen in de EU. Niemand is aangeklaagd voor de ergste excessen van het communistische regime. Georganiseerde misdaad tiert welig en de rijke, machtige kliek kan min of meer doen en laten wat zij willen, zonder angst voor de corrupte politie of vervolging. Dat is het negatieve plaatje.

Echter ik ervoer een ander Bulgarije dan dit negatieve plaatje dat ik hierboven schetste. Zo’n beetje iedereen waarmee ik te maken had was beleefd, vriendelijk en behulpzaam. Geen enkel moment heb ik mij bedreigd gevoeld, was ik bang voor mijn spullen of had ik het idee dat ik werd afgezet. Integendeel ik ontmoette vaak ongelooflijke gulheid en gastvrijheid. Ik kreeg ook de indruk dat er in de maatschappij weinig angst voor misdaad was, toen ik mijn ski’s huurde in Borovets werd mij niet om ID gevraagd, hij schreef nog wel mijn telefoonnummer op, op mijn uitdrukkelijke verzoek. Ik had met de ski’s kunnen weglopen en nooit meer terug kunnen komen maar hij ging daar gewoon niet vanuit.
In Sofia was ik in een bergsportwinkel en vroeg de eigenaar om een tip voor een kapper. Hij liep met me mee naar een kapper een aantal straten verderop en liet zijn winkel vol dure bergsportmaterialen open en onbeheerd achter. Dat zou ik mij in Groot-Brittannië niet kunnen voorstellen. Er is wel criminaliteit maar door een minimaal deel van de bevolking en zolang je normale voorzorgsmaatregelen treft (vooral in de grote steden) is het niet waarschijnlijk dat je in de problemen raakt.

Dus ik denk dat Bulgarije zich midden in een derde ‘opleving’ bevindt, een soort burgerlijke opleving om deze periode te onderscheiden van de ‘nationale opleving’ en het ‘oplevingsproces’ uit het verleden. Er resteren nog enorme uitdagingen om de structurele problemen van de Bulgaarse Staat het hoofd te bieden maar elke jongere die ik tegenkwam was doodziek van de huidige kliek van corrupte partijen en hongerig naar verandering. Ze hebben veel meer gereisd dan hun ouders en halen hun nieuws van buiten de reguliere media die vaak sterk verbonden zijn aan dominante politieke partijen. Misschien maken die jongeren slechts een klein percentage uit van de totale bevolking maar hun stemmen klinken luid en hun aantallen nemen toe.

Alles samenvattend heb ik een geweldige tijd gehad in Bulgarije. Het is een prachtig land, met een warme, gastvrije bevolking. Er zijn nog grote problemen die moeten worden aangepakt maar ik ben hoopvol dat er verandering op komst is. Volgende land is Servië!! Ik verheug me op het volgende Slavische land op de route …

vervolg verlaat de Sultanstrail