Welkom bij ons speciale gedeelte over de Sultans Trail, waar we dieper ingaan op inzichtelijke academische interviews met vooraanstaande wetenschappers. Deze discussies bieden een diepgaande duik in de historische en culturele betekenis van de Sultans Trail, een opmerkelijke route die de reis van Sultan Suleiman de Grote volgt van Istanbul naar Wenen. Via deze interviews delen onze gewaardeerde wetenschappers en onderzoekers hun deskundige analyses en ontdekkingen, waardoor licht wordt geworpen op het rijke erfgoed van de route en de impact ervan op de regio's die deze doorkruist.
Ons doel is om een uitgebreid inzicht te bieden in de Sultans Trail door verschillende academische perspectieven te verkennen. Deze interviews bestrijken een breed scala aan onderwerpen, van archeologische vondsten en historische verhalen tot culturele uitwisselingen en hedendaagse relevantie. Door met deze experts in gesprek te gaan, streven we ernaar de verhalen en erfenissen die ingebed zijn in dit eeuwenoude pad tot leven te brengen.
Ga met ons mee terwijl we de lagen van geschiedenis en cultuur ontdekken die de Sultans Trail bepalen. Of u nu een geschiedenisliefhebber bent, een cultuurwetenschapper of gewoon nieuwsgierig bent naar deze fascinerende reis, onze interviews beloven uw kennis te verrijken en verdere verkenning te inspireren. Duik in deze meeslepende gesprekken en ontdek de diepgaande impact van de Sultans Trail op ons collectieve erfgoed.
Interview met Natasja Nikolić-Branković
Eind augustus 2022 hield Natasja een lezing tijdens het symposium “Sultans Trail: Close
Encounters of East and West” in Haarlem. Die ging vooral over de positie en houding van
Servië over samenwerking binnen Europa.
Twee jaar later vragen we haar hoe het sindsdien met de Westelijke Balkan gaat. Dat doen
we óók omdat Natasja sinds kort adviseur is van de Academische Raad van de Sultans Trail.
Natasja is als academicus vooral geïnteresseerd in geopolitieke ontwikkelingen in Zuidoost
Europa. Ze studeerde Europese studies en “Public Administration” aan de Haagse
Hogeschool en Internationale betrekkingen aan de Universiteit van Amsterdam.
Een aantal jaren geleden volgde ze in Wenen de Zomer-Academie van de OVSE (de
Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa), om te kunnen functioneren als
internationaal waarnemer bij verkiezingen. Die waarneming is een belangrijk punt voor de
OVSE.
De waarnemers beoordelen of verkiezingen eerlijk verlopen en of er correcte democratische
procedures aan vooraf gingen.
Natasja ontwikkelt en houdt voordrachten over Europese Zaken op allerlei plaatsen en bij
veel gelegenheden, zoals destijds bij het Sultans Trail Symposium. Ze maakt ook deel uit
van de “Academie voor internationale betrekkingen” van het Ministerie van Buitenlandse
Zaken in Den Haag, waar ze onder andere verantwoordelijk is voor regionale studies
waaronder over de Westelijke Balkan. Van belang is dat diplomaten die naar die regio
uitgezonden worden bekend zijn met de geschiedenis, cultuur en politieke positie van die
landen om hun werk goed te kunnen doen.
Hetzelfde ministerie heeft een “pool” van waarnemers bij verkiezingen.
Natasja wordt veelal ingezet “aan de randen van Europa”, ook vanwege haar kennis van de
Russische en Servische taal. Recent was ze waarnemer bij twee verkiezingen in Servië en
bij de presidentsverkiezingen in Turkije.
Laten we even stilstaan bij haar persoonlijke geschiedenis.
Ze vertelt hoe haar moeder als jonge vrouw, meisje eigenlijk nog, in de jaren zeventig naar
Nederland kwam in het kader van het “gastarbeidersprogramma” van Nederland. Nederland
had daarvoor een overeenkomst gesloten met het toenmalige Joegoslavië. Zoals ook het
geval was met Marokko en Turkije. De Nederlandse industrie en de dienstensector hadden
meer goedkope arbeid nodig dan “thuis” voorhanden was.
Natasja’s moeder ging werken bij “Red Band” in de snoepsector, en woonde met een hele
groep collega’s in een voormalig klooster bij Roosendaal (Brabant). Ze bleef in Nederland,
“vanwege de liefde”. De vader van Natasja, die ook uit Joegoslavië kwam, werkte in de
scheepvaart, in Rotterdam.
Als recente ontwikkeling in Zuidoost Europe ziet Natasja dat het toerisme in die regio
duidelijk toeneemt. Dat lijkt in tegenspraak met meningen, of vermoedens, dat de oorlog
tegen Oekraïne en andere politieke woelingen zoals in Hongarije en Kosovo dat zouden
verhinderen. Maar Natasja kent haar cijfers en gegevens.
Ze denkt dat die groei er vooral is omdat toeristen wat uitgekeken raken op traditionele
vakantiebestemmingen als Spanje, Portugal en Frankrijk. Die kiezen nu meer voor andere
2
nog onbekende delen van Europa, met ongerepte en mooie natuur, prachtige steden en
rustieke landschappen.
Er zijn ook meer “hikers” voor allerlei daar aanwezige spannende en avontuurlijke paden.
De markt voor de Sultans Trail kan daar dus ook groeien.
Geopolitiek gesproken zou samenwerking met Europa voor de regio hoger op de agenda
moeten komen, maar dat geldt ook omgekeerd. De EU zou moeten inzien dat Zuidoost
Europa van groot belang is voor de eigen ontwikkeling en positie.
Het is prachtig dat Kroatië in 2013 lid is geworden van de Europese Unie. Maar andere
spelers, zoals China en Rusland, gaan veel meer dan voorheen met landen van de Balkan
samenwerken en maken daar ook een politiek punt van.
Met name in Servië lijkt de Russische propaganda sterk opgevoerd. Die Russische invloed is
vooral cultureel en religieus van aard. Sinds de oorlog tegen Oekraïne zijn er veel Russen
naar Servië gevlucht en wonen en werken daar. Hun aantal wordt geschat op 200.000.
China is de grootste investeerder van buiten Europa, in mijnbouw, infrastructuur en handel.
Er zijn daarom steeds meer mensen die zelfs Chinees willen leren vanwege die
samenwerking.
De financiële bijdrage van de EU is nog steeds het grootst, en groter dan die van Rusland en
China samen. Maar de beeldvorming daarover is andersom, in de regio en in de EU zelf. Dat
geldt ook voor de media, die de EU-bijdragen minder belichten dan die van bijvoorbeeld
Rusland en China. De Europese Commissie en de Europese Raad hebben hier dus een
slecht PR-beleid.
Natasja zegt zelf deze foute beeldvorming van groot belang te vinden en ze maakt daar
steeds gewag van in haar lezingen.
Er zijn in Zuidoost Europa, waaronder in Servië en Hongarije, gevoeligheden die een lange
voorgeschiedenis hebben maar ook stammen uit recentere periodes, zoals de 20ste eeuw.
Die eeuw wordt door historici wel eens de meest gewelddadige ooit genoemd. Die
gevoeligheden lijken op slachtoffer-gevoelens. ”Die anderen snappen ons niet”. Bezoekers
en toeristen zouden die moeten kennen en daar voorzichtig mee om moeten gaan.
Deze gevoeligheden gelden ook voor erfgoed van het Ottomaanse Rijk, dat vaak nog
genegeerd wordt als waardevol erfgoed.
Positief is volgens haar dat in het geheel van de regio sprake is van toename van onderlinge,
internationale samenwerking. Er is daarvoor een “Regional Cooperation Council” opgericht.
Die bevordert bijvoorbeeld onderling toerisme en financiert projecten van en door jongeren.
Het hoofdkantoor staat in Sarajevo (Bosnië-Hercegovina).
Natasja vindt het erg belangrijk dat die onderlinge samenwerking stevig wordt opgevoerd en
dat de EU via culturele en economische samenwerking met de regio het grote belang van
Europa als
geopolitieke speler nastreeft.
Ton Waarts
Academische Raad Sultans Trail
Augustus 2024
————
https://www.rcc.int/home
